Wat is filosofie, en wat niet?

Over het algemeen is filosofie niet iets wat veel mensen bezig houdt. Zelfs als het ter sprake komt, is het vaak niet serieus bedoeld, zoals wanneer je iemand grappend vraagt wat de zin van het leven is. Filosofie is echter een breed begrip, en wat er precies onder valt wordt ook nu nog betwist. In de Klassieke Oudheid viel er veel meer onder dan nu, maar een zekere kern is behouden gebleven tot de filosofie van vandaag de dag. Op deze en andere pagina’s elders op deze website duiken we in de wondere wereld van de wijsbegeerte. Voor nu proberen we het domein van filosofie iets beter te specificeren.

Zoals de Wikipediapagina over filosofie al goed weet uit te leggen (zie het kopje “mogelijke definities en afbakening”), is de reikwijdte van filosofie enigszins een grijs gebied. Over het algemeen houdt het zich bezig met de reflectie op of evaluatie van de wereld om ons heen. Vragen binnen de filosofie variëren van “welke rol heeft de mensheid in het universum?” en “hoe nemen mensen dingen waar? ” tot “bestaat er een God” en “bestaat er een universele waarheid?” Deze vragen komen over het algemeen snel naar boven wanneer mensen wordt gevraagd naar typische filosofische vragen. In tegenstelling tot andere wetenschappen, zoals de natuurkunde of geneeskunde, zijn de vragen binnen de filosofie niet op een empirische (dat wil zeggen, via experimenten en onderbouwende theorie) manier te beantwoorden. In plaats daarvan proberen filosofen hun vragen te beantwoorden door het gebruik van redenaties.

Er zijn verschillende soorten redenaties, en redenaties verschillen onderling in geldigheid. Wanneer een filosoof door middel van een redenatie (over het algemeen bestaande uit enkele argumenten of beweringen) tracht een bepaalde vraag te beantwoorden, kunnen andere filosofen verder discussiëren over dit antwoord door de geldigheid van de redenatie te evalueren. Elders gaan we dieper in op de kunst van het filosofisch redeneren.

In de achttiende eeuw werd er door de bekende filosoof Immanuel Kant een poging gedaan om het domein van de filosofie te definiëren. Hij stelde vier vragen op, die de kern van de filosofie zouden vormen en die elk worden behandeld in vier disciplines, respectievelijk de kentheorie, de metafysica, de ethiek en de filosofische antropologie.

  • Wat kan ik weten?
  • Wat mag ik hopen?
  • Wat moet ik doen?
  • Wat is de mens?
    Er zijn echter ook andere gebieden die vallen onder de filosofie, zoals de esthetica (wat ‘mooi’ is) en de logica. Hoewel filosofen zelden een antwoord vinden op de (kern)vragen waar iedereen het mee eens is, worden sommige theorieën meer ondersteund dan anderen.

Zoals u hieruit al heeft kunnen opmaken is de wereld van de wijsbegeerte complex: er zijn talloze vragen die beantwoord moeten worden, en men is het zelden eens over welke argumenten het beste zijn. Om bekend te worden met de gebruiken van de filosofie is het misschien de moeite waard om deze Crash Course Philosophy te bekijken (Nederlandse ondertiteling is beschikbaar). Deze serie, gepresenteerd door Hank Green, bespreekt verschillende thema’s en ideeën binnen de filosofie.